Cách chọn giá thể gieo ươm hạt tốt nhất

Bước xác định và chọn đúng loại giá thể gieo ươm hạt tốt là bước quan trọng và ảnh hưởng tới tỷ lệ nảy mầm của hạt giống. Bài viết viết này sẽ giúp bạn có kiến thức đầy đủ về phân loại giá thể đang có sẵn trên thị trường và biết được nhược điểm và ưu điểm của mỗi loại giá thể. Ngoài ra, còn hướng dẫn bạn công thức pha trộn các loại giá thể với nhau để tạo ra một giá thể gieo ươm hạt tối ưu nhất. 

1. Yêu cầu đối với giá thể

Giá thể gieo ươm hạt (ở đây hiểu chính xác là "đất ươm hạt") cần đáp ứng các yêu cầu sau:

- Giữ ẩm: có khả năng giữ ẩm (nước) tốt.

- Tơi xốp: không bị vón cục, không quá cứng, không quá nặng và quá mục (mùn hóa).

- Sạch: không chứa mầm bệnh như các loại nấm gây hại, nhiễm virus, không chứa sán, mầm cây-cỏ dại...

- Độ pH thích hợp: đại đa số các giống đều thích hợp với đất có pH trung tính (pH=7), nếu pH quá thấp hoặc quá cao, cần xử lý đất bằng vôi nông nghiệp.

- Dinh dưỡng: chứa dinh dưỡng để cây con phát triển sau khi nẩy mầm.

Nếu muốn nhanh gọn, bạn có thể sử dụng viên nén xơ dừa chuyên dùng để ươm hạt vì nó có nhiều ưu điểm tốt, đường link tham khảo:

1.2. Các loại chất trồng và cách xử lý trước khi sử dụng:
- Cám (mụn) dừa: giữ nước tốt, tơi xốp, khá sạch, gần như không có dinh dưỡng. Chứa nhiều tanin và lignin (không tốt) => Xử lý: trước khi sử dụng cần ngâm cám dừa trong thùng chứa và xả đi, lập đi lập lại việc ngâm-xả nhiều lần cho đến khi cám dừa không còn ra nước màu vàng nâu mới sử dụng được. Nếu mỗi ngày ngâm-xả 2 lần, thì khoảng 3-4 tuần là ổn (nước khá trong).

- Tro trấu: chú ý có 2 loại. 
+Tro mịn: là loại tro đã đốt nhiều lần, dinh dưỡng cực ít, sử dụng tro này sẽ gây tình trạng cứng đất, bí rễ và thoát nước kém trong thời gian ngắn =>không nên sử dụng.

+Tro hạt to: gọi chính xác hơn là "than trấu", là vỏ thóc chỉ đốt sơ (than tồn tính), rất tơi xốp, còn lượng dinh dưỡng nhất định, lâu phân hủy, giúp giữ nước và cải tạo độ thông thoáng cho đất. "Than trấu" chứa nhiều muối => Xử lý: xả nước nhiều lần bằng cách để nguyên bao, cắt vài lổ ở đáy bao, tưới nước liên tục vào để rửa đi lượng muối tồn dư, thực hiện nhiều lần/ngày, tầm 1 tuần có thể sử dụng được.

- Đất sạch: thành phần chủ yếu là mụn dừa lên men (phân hủy), đất mùn và phân vô cơ bổ sung. Đất có dinh dưỡng khá tốt, nhưng đô tơi xốp kém, dễ bị vón cục, ứ nước gây bí rễ, úng cây => nhiều người vẫn có thói quen gieo hạt bằng đất sạch, đây là cách làm sai lầm.

- Đất thịt: đất ruộng, đất đỏ, đất mùn... là loại đất nặng, chứa nhiều khoáng, không tơi xốp, thoát nước kém (ít sử dụng vì... không có để mua).
- Phân bò ủ hoai: phân hữu cơ, đồng thời cũng là một loại chất trồng tốt, góp phần quan trọng tạo nên hệ vi sinh có lợi trong đất, giúp đất tơi xốp và giữ nước tốt. Chứa nhiều mầm cỏ dại, các loại vi khuẩn, nấm mốc => Xử lý: cần ủ hoai bằng nấm tricoderma hoặc ủ nóng để diệt đi một số mầm hạt và nấm bệnh gây hại (sẽ hướng dẫn phương pháp ủ phân trong các bài viết sau).

2. Công thức pha trộn giá thể gieo ươm hạt :
Khi đã hiểu được các đặc tính của từng loại giá thể, Hoarausach hướng dẫn bạn cách pha trộn giá thể gieo ươm hạt tối ưu nhất sau khi đã xử lý các loại giá thể:
Đây là công thức đơn giản và khá hiệu quả => cám dừa : phân bò tỷ lệ 7:3
- Xử lý cám dừa rất mất thời gian, nên mỗi lần xử lý nên làm sẵn nhiều bao để sử dụng dần. 
- Ủ phân cũng mất thời gian không kém, mỗi lần nên ủ sẵn nhiều thùng, vừa dùng để gieo hạt, vừa để bón cây, để càng lâu càng tốt.
- Sau khi pha trộn xong, rải thêm ít tricoderma, trộn đều và có thể chuẩn bị vô bầu ươm. (đường linhk tham khảo về tricoderma

3. Chuận bị bầu ươm:
Nên dùng chậu to, chậu nhỏ hay khay ươm? Tùy quy mô mà chọn lựa cho phù hợp.
- Khay ươm nhiều lỗ, bầu ươm nhỏ: chỉ dành cho nhà vườn/gia đình trồng số lượng lớn, khu vực gieo hạt có mái che nắng, che mưa, có điều kiện phun sương thường xuyên, có lưới chắn côn trùng - chim - chuột...
- Chậu nhỏ: thích hợp trồng giải trí số lượng ít, thích hợp gieo hạt hoa, các giống cây có trái. Chủ động di chuyển tránh nắng mưa.
- Chậu to/thùng mút/trồng thẳng trên luống đất: chủ yếu trồng rau cải ăn lá, rau cải thường dễ trồng, lớn nhanh, rễ yếu. Nên gieo trực tiếp và chăm sóc cho đến lúc thu hoạch.

*Khâu chuẩn bị bầu ươm nên tiến hành trước khi xử lý hạt giống.